Art-Nouveau - 1890 – 1910
Toegepaste Kunst in Nederland: Art-Nouveau
Voorgeschiedenis: Arts and Crafts
De basis van de jugendstil lag in Engeland. Door de industriële revolutie hechtte men in West Europa rond het midden van de 19e-eeuw erg veel waarde aan alles wat met mechanisatie te maken had. Het eerlijke en eenvoudige handwerk was uit de gratie. Een machinaal vervaardigd product had voor de mensen in die tijd veel meer waarde dan een product dat door ambachtslieden was gemaakt. De industriële revolutie vierde hoogtij. Tijdens deze industrialisatie konden de arbeiders voor het eerst in de geschiedenis meer geld verdienen dan zij nodig hadden voor hun dagelijks bestaan. Deze opkomende klasse kon niet alleen meer besteden, door de industrialisatie waren producten veel goedkoper geworden. Mensen voelden zich rijk en wilden daarom ook dingen hebben die de echte (adellijke) rijken vroeger ook hadden. Vroegere stijlen werden geïmiteerd in eigentijdse machinaal vervaardigde objecten. Deze periode noemen we Neo-stijlen, Willem III of De Lelijke Tijd. De kwaliteit in deze industriële processen was vaak aanzienlijk lager dan bij de ambachtelijk vervaardigde voorlopers, het accent lag op de massa. Een groot bijkomend nadeel was dat ondanks het aanschaffen van luxegoederen om zich te onderscheiden met rijkdommen, alle interieurs van de opkomende klasse op elkaar gingen lijken. Maar er waren mensen (vooral kunstenaars) die dit klakkeloos imiteren verwierpen en de met de hand gemaakte, traditionele producten wilden beschermen en zelf weer wilden gaan maken. Men vond dat men zelf moest kunnen waarnemen hoe een product tot stand was gekomen. Zo ontstond de Arts en Crafts-beweging.
Art-Nouveau
In dezelfde periode werkte Siegfried Bing (1838-1905). Hij was van Duitse oorsprong en opgegroeid met de handel in porselein en luxe goederen. Hij verdiende eerst de kost met de productie van nieuw ontworpen serviezen. Al gauw specialiseerde hij zich in de Japanse kunst. Bing verkocht de Japanse kunst in zijn Parijse galerie L’Art Nouveau. De trend van het teruggrijpen op traditionele basisprincipes ontging Bing niet. De toepassing van (Oosterse) symbolen sloot mooi aan bij de heersende trend. Ook de toepassing van symbolische voorstelling uit de natuur in kunst maar ook op gebruiksgoed bleek veel mensen te interesseren. Zijn bedrijf groeide uit tot het boegbeeld van de nieuwe stroming van de Art-Nouveau.
Jugendstil
Al in 1896 had de nieuwe Jugendstil in Duitsland en Oostenrijk haar naam gekregen door het tijdschrift "Die Jugend", een door Georg Hirth uitgegeven geïllustreerd weekblad "für Kunst & Leben" in München. Duitse jugendstilontwerpers gebruikten gestileerde, natuurlijke elementen. Ze zijn vaak zo gestileerd dat er geen duidelijk planten- of dierenmotief te herkennen is. De kenmerkende zweepslagmotieven komen we ook tegen.
Wiener Werkstätte
In 1903 werden in Oostenrijk de Wiener Werkstatte (Weense werkplaatsen) opgericht. Hierin werkten veel soorten kunstenaars samen. Er waren veel overeenkomsten met de Engelse Arts en Craftsbeweging.
Nederlandse Nieuwe Kunst
Deze benaming geeft, net als Jugendstil en Art Nouveau, aan dat de stroming nieuw en jong was en zich wilde onderscheiden van voorgaande stijlperiodes. Evenals bij deze stromingen wilden kunstenaars zich afzetten tegen de massaproductie uit de 19e-eeuw. De relatieve welvaart had voor de opkomende klasse veel goederen opgebracht, maar had de verschillen tussen arm en rijk er niet kleiner op gemaakt. Wat had het hun eigenlijk allemaal gebracht. Onder invloed van ontwerpers als H.P. Berlage, Jac. Van den Bosch, Theo Nieuwenhuis en Chris van der Hoef gingen veel kunstenaars weer ambachtelijk werken in mooie kwaliteiten. Dat helaas de gewone burgers meestal onvoldoende geld had om hun producten te kopen, kwam doordat hun ideeën ook aansloegen bij de rijkere bevolking. De basis van de kunstvorm bestaat uit de toepassing van natuurlijke symbolen, maar anders dan de in de Art-Nouveau, gestileerd tot een geometrisch figuur of vlakvulling. Het is mijn idee dat dit terughoudende gebruik van decoratie ook te maken heeft met onze behouden calvinistische achtergrond.
Voorgeschiedenis: Arts and Crafts
De basis van de jugendstil lag in Engeland. Door de industriële revolutie hechtte men in West Europa rond het midden van de 19e-eeuw erg veel waarde aan alles wat met mechanisatie te maken had. Het eerlijke en eenvoudige handwerk was uit de gratie. Een machinaal vervaardigd product had voor de mensen in die tijd veel meer waarde dan een product dat door ambachtslieden was gemaakt. De industriële revolutie vierde hoogtij. Tijdens deze industrialisatie konden de arbeiders voor het eerst in de geschiedenis meer geld verdienen dan zij nodig hadden voor hun dagelijks bestaan. Deze opkomende klasse kon niet alleen meer besteden, door de industrialisatie waren producten veel goedkoper geworden. Mensen voelden zich rijk en wilden daarom ook dingen hebben die de echte (adellijke) rijken vroeger ook hadden. Vroegere stijlen werden geïmiteerd in eigentijdse machinaal vervaardigde objecten. Deze periode noemen we Neo-stijlen, Willem III of De Lelijke Tijd. De kwaliteit in deze industriële processen was vaak aanzienlijk lager dan bij de ambachtelijk vervaardigde voorlopers, het accent lag op de massa. Een groot bijkomend nadeel was dat ondanks het aanschaffen van luxegoederen om zich te onderscheiden met rijkdommen, alle interieurs van de opkomende klasse op elkaar gingen lijken. Maar er waren mensen (vooral kunstenaars) die dit klakkeloos imiteren verwierpen en de met de hand gemaakte, traditionele producten wilden beschermen en zelf weer wilden gaan maken. Men vond dat men zelf moest kunnen waarnemen hoe een product tot stand was gekomen. Zo ontstond de Arts en Crafts-beweging.
Art-Nouveau
In dezelfde periode werkte Siegfried Bing (1838-1905). Hij was van Duitse oorsprong en opgegroeid met de handel in porselein en luxe goederen. Hij verdiende eerst de kost met de productie van nieuw ontworpen serviezen. Al gauw specialiseerde hij zich in de Japanse kunst. Bing verkocht de Japanse kunst in zijn Parijse galerie L’Art Nouveau. De trend van het teruggrijpen op traditionele basisprincipes ontging Bing niet. De toepassing van (Oosterse) symbolen sloot mooi aan bij de heersende trend. Ook de toepassing van symbolische voorstelling uit de natuur in kunst maar ook op gebruiksgoed bleek veel mensen te interesseren. Zijn bedrijf groeide uit tot het boegbeeld van de nieuwe stroming van de Art-Nouveau.
Jugendstil
Al in 1896 had de nieuwe Jugendstil in Duitsland en Oostenrijk haar naam gekregen door het tijdschrift "Die Jugend", een door Georg Hirth uitgegeven geïllustreerd weekblad "für Kunst & Leben" in München. Duitse jugendstilontwerpers gebruikten gestileerde, natuurlijke elementen. Ze zijn vaak zo gestileerd dat er geen duidelijk planten- of dierenmotief te herkennen is. De kenmerkende zweepslagmotieven komen we ook tegen.
Wiener Werkstätte
In 1903 werden in Oostenrijk de Wiener Werkstatte (Weense werkplaatsen) opgericht. Hierin werkten veel soorten kunstenaars samen. Er waren veel overeenkomsten met de Engelse Arts en Craftsbeweging.
Nederlandse Nieuwe Kunst
Deze benaming geeft, net als Jugendstil en Art Nouveau, aan dat de stroming nieuw en jong was en zich wilde onderscheiden van voorgaande stijlperiodes. Evenals bij deze stromingen wilden kunstenaars zich afzetten tegen de massaproductie uit de 19e-eeuw. De relatieve welvaart had voor de opkomende klasse veel goederen opgebracht, maar had de verschillen tussen arm en rijk er niet kleiner op gemaakt. Wat had het hun eigenlijk allemaal gebracht. Onder invloed van ontwerpers als H.P. Berlage, Jac. Van den Bosch, Theo Nieuwenhuis en Chris van der Hoef gingen veel kunstenaars weer ambachtelijk werken in mooie kwaliteiten. Dat helaas de gewone burgers meestal onvoldoende geld had om hun producten te kopen, kwam doordat hun ideeën ook aansloegen bij de rijkere bevolking. De basis van de kunstvorm bestaat uit de toepassing van natuurlijke symbolen, maar anders dan de in de Art-Nouveau, gestileerd tot een geometrisch figuur of vlakvulling. Het is mijn idee dat dit terughoudende gebruik van decoratie ook te maken heeft met onze behouden calvinistische achtergrond.
